Het Zwanenwater is met een oppervlakte van 604 hectare niet alleen aangewezen als aardkundig monument in 2008, maar sinds 1988 ook een internationaal erkend “wetland” omdat het een belangrijk trekvogelgebied is. Vanaf het strand komt u in de duinen, verder komt u ook duingraslanden, duinvalleien, dennenbossen, moerassen en misschien het meest bijzondere, duinmeren. De grootste natuurlijke duinmeren van Europa bevinden zich namelijk in dit beschermde gebied.

Doordat het gebied al in 1596 is ontstaan door de aanleg van de Zijperzeedijk, heeft het veel tijd om zich te ontwikkelende tot het natuurgebied zoals het nu is. De stuifzanden die door wind voor duinen en valleien zorgden, op sommige plekken zelfs zo diep dat er meren ontstonden. Deze ondiepe meren zijn ideaal voor vogel soorten als de lepelaar die hier dan ook broed.

Orchideeën en lepelaars

Met drie vogelkijkhutten kunt u een goed plekje vinden om lekker droog en uit de wind te kijken of u nog iets moois of bijzonders langs ziet vliegen. Niet alleen een kolonie broedende aalscholvers maar ook de bruine kiekendief, rietzanger en grote zaagbek. Met wat geluk hoort u de zang van de blauwborst of ziet u de statige visarend. Ook is sinds kort een boommarter gesignaleerd.

Planten en paddestoelen

Niet alleen vindt u vogels in alle soorten en maten maar er groeien ook 450 plantensoorten en 900 paddenstoelsoorten. Zo kunt u in juni duizenden bloeiende nachtorchissen bewonderen. Deze hebben het in Nederland zwaar door verruiging en ontwatering maar door intensieve begrazing en maaien is het nu een van de grootste groeiplaatsen in Nederland van deze orchidee. U treft in deze witte bloemenvelden echter ook paarse en roze orchideeën zoals de vleeskleurige orchis, rietorchis of moeraswespenorchis. Met heel veel geluk treft u de bijenorchis.

In het najaar zult u de heide in prachtige paarse velden zien veranderen. Al deze bloemen zijn een zeer goede nectar bron voor vele insecten waaronder icarusblauwtje, duinparelmoervlinder en hooibeestje.