Het landschap is in de Velpevallei zeker schilderachtig te noemen. Aan weerszijden van de kronkelende Velpe wisselen natuur, akkers, boomgaarden, kasteeltjes en landhuizen elkaar af. Houtwallen, vijvers, bossen en graslanden zorgen ervoor dat er een grote diversiteit in het gebied aanwezig is. In het gebied zijn er vele wandelingen mogelijk, en ook een kortere of langere fietstocht is zeker de moeite waard. Goede startpunten voor een tocht zijn de plaatsjes Kortenaken, Boutersem en Glabbeek. 

 

 

In het gebied groeien en bloeien veel typische plantensoorten van akkers en weiden. Rapunzelklokje en knolsteenbreek zijn voorbeelden van fraaie plantensoorten die in de zomer te vinden zijn. In de bossen groeien in het voorjaar enkele typische voorjaarsplanten, waaronder bosanemoon, aardbeiganzerik en muskuskruid. In de moerasachtige en drassige delen van het gebied zijn een paar bijzondere moerasplanten te vinden, zoals moerasandijvie, groot moerasscherm en blauwe knoop. 

 

De Velpevallei kent eveneens een grote verscheidenheid aan vogels. Aan de bosranden is de groene specht regelmatig te horen of te zien. In het bos zelf komen drie soorten bonte spechten voor, de kleine, middelste en grote bonte specht. In het vroege voorjaar is de geelgors volop in het gebied te horen. Ook de roodborsttapuit neemt dan zijn territoria in. Later in het jaar komen zangvogelsoorten als bosrietzanger en tuinfluiter aan.

 

Bij de kruidenrijke akkerbermen en bosranden zijn in de zomer vele soorten insecten te vinden. Vlindersoorten als zwartsprietdikkopje, oranjetipje en luzernevlinders zijn dan in de Velpevallei waar te nemen.